W dniu 10 wrze艣nia 1939 r. Osi臋ciny zosta艂y zaj臋te przez wojska niemieckie. Obrona Osi臋cin przez wojsko polskie przygotowywana by艂a ju偶 od pewnego czasu w ramach og贸lnych dzia艂a艅 obronnych.
W po艂udnie 9 wrze艣nia dow贸dca Armii „Pomorze”, gen. dyw. W艂adys艂aw Bortnowski, w rozkazie wydanym na dzie艅 nast臋pny dla 27. DP (dywizja piechoty) wyznaczy艂 przej臋cie ugrupowania obronnego na linii W艂oc艂awek – Brze艣膰 Kujawski z przesuni臋ciem lewego skrzyd艂a na Nowe Turowo – kolonia Go艂臋bin. Ponadto zadaniem 27. DP by艂o wys艂anie silnego OW (oddzia艂 wydzielony) do Osi臋cin. Jeszcze tego samego dnia w po艂udnie dow贸dca Zgrupowania gen. bryg. Juliusz Drapella wyda艂 rozkaz na dzie艅 nast臋pny (10.09) wysuni臋cia OW z artyleri膮 w rejon Osi臋cin z zadaniem rozpoznania kierunk贸w na: Piotrk贸w Kujawski i Przysiek – Radziej贸w oraz nawi膮zania 艂膮czno艣ci z Brygad膮 ON (Obrona Narodowa) zamykaj膮c膮 przesmyki na po艂udnie od jeziora Gop艂o. O 艣wicie 10 wrze艣nia OW pod dow贸dztwem mjr. Aleksandra Wilhelma Hertleina zgodnie z planem wyruszy艂 na wypad drog膮 Wieniec – Osi臋ciny. Po kilku godzinach marszu zaj膮艂 las na wsch贸d od Osi臋cin nawi膮zuj膮c walk臋 z niemieckim 309 pp (pu艂k piechoty). Pu艂k ten stanowi艂 boczn膮 kolumn臋 208. DP (dywizja piechoty), kt贸ra zgodnie z rozkazami III KA (korpus armijny) sz艂a z rejonu Radziejowa na Lubraniec. Walka trwa艂a kilka godzin. Niemiecki 309. pp w walk臋 zaanga偶owa艂 tylko cz臋艣膰 si艂. Pozosta艂a cz臋艣膰 pu艂ku kontynuowa艂a marsz na Brze艣膰 Kujawski. To spowodowa艂o, 偶e OW zagro偶ony zosta艂 odci臋ciem drogi powrotnej, przerwa艂 wi臋c oko艂o po艂udnia walk臋 i wycofa艂 si臋 drogami bocznymi w kierunku w艂asnych pozycji w okolicach Brze艣cia Kujawskiego. Odwr贸t by艂 jednak bardzo trudny. Zmotoryzowane oddzia艂y niemieckie sz艂y r贸wnolegle do wycofuj膮cego si臋 OW i zadawa艂y mu straty natarciami ogniowymi. W czasie jednego takiego napadu 2. bateria 48. dal (dywizjon artylerii lekkiej) straci艂a ca艂y sw贸j sprz臋t. OW w obr臋b w艂asnych pozycji dotar艂 p贸藕nym wieczorem. Przerwanie walk w Osi臋cinach w po艂udnie dnia 10 wrze艣nia potwierdza komunikat informacyjny nr 18. sztabu Armii „Pomorze”, kt贸ry m贸wi, 偶e 27. DP wesz艂a w styczno艣膰 z nieprzyjacielem o godzinie 10:30 a o 12:00 walka zosta艂a przerwana. Do Osi臋cin wszed艂 oddzia艂 rozpoznawczy pod dow贸dztwem lejtnanta von Kuczkowskiego i zosta艂y zaj臋te. W czasie walk pod Osi臋cinami poleg艂o trzech polskich 偶o艂nierzy: Marian Lesowski, Jan Wyczy艅ski i Kazimierz Jakubowski. Pochowani zostali na cmentarzu w Osi臋cinach. Poleg艂 r贸wnie偶 jeden 偶o艂nierz niemiecki szeregowiec Karl Pieper z obs艂ugi ckm (ci臋偶ki karabin maszynowy). By艂 on pierwszym poleg艂ym z 309. pp w kampanii 1939 r. Pochowany zosta艂 w przydro偶nym pasie ko艂o kana艂u we wsi Samszyce. Po kilku tygodniach zosta艂 ekshumowany i przewieziony do Niemiec.
疟r贸d艂a:
xxx - G贸recki S., Osi臋ciny, wrzesie艅 1939, Zeszyty Historyczno – Literackie, z. 3, Osi臋ciny 1994.
xxx - Hoffman K., Kirsche P., J.R. 309 marschiert an den Feind, Erlebnisberichte aus dem Polenfeldzuge 1939, Berlin 1940, s. 78-88.
xxx - Rezmer W., Walki w rejonie W艂oc艂awka 9-13 wrze艣nia 1939 roku, „Zapiski Kujawsko – Dobrzy艅skie”, t. 6, W艂oc艂awek 1988, s. 259-283.
xxx - Wojna obronna Polski 1939. Wyb贸r 藕r贸de艂, Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa 1968.
Jan Cybertowicz
Bitwa pod Osi臋cinami 10 wrze艣nia 1939 r.
Fotografie ze zbior贸w Janusza Borkowskiego
Zdj臋cia przy ko艣ciele w Osi臋cinach oraz koszar贸w RAD 37 w lesie w Osi臋cinach |
