W dniu 10 września 1939 r. Osięciny zostały zajęte przez wojska niemieckie. Obrona Osięcin przez wojsko polskie przygotowywana była już od pewnego czasu w ramach ogólnych działań obronnych.

W południe 9 września dowódca Armii „Pomorze”, gen. dyw. Władysław Bortnowski, w rozkazie wydanym na dzień następny dla 27. DP (dywizja piechoty) wyznaczył przejęcie ugrupowania obronnego na linii Włocławek – Brześć Kujawski z przesunięciem lewego skrzydła na Nowe Turowo – kolonia Gołębin. Ponadto zadaniem 27. DP było wysłanie silnego OW (oddział wydzielony) do Osięcin. Jeszcze tego samego dnia w południe dowódca Zgrupowania gen. bryg. Juliusz Drapella wydał rozkaz na dzień następny (10.09) wysunięcia OW z artylerią w rejon Osięcin z zadaniem rozpoznania kierunków na: Piotrków Kujawski i Przysiek – Radziejów oraz nawiązania łączności z Brygadą ON (Obrona Narodowa) zamykającą przesmyki na południe od jeziora Gopło. O świcie 10 września OW pod dowództwem mjr. Aleksandra Wilhelma Hertleina zgodnie z planem wyruszył na wypad drogą Wieniec – Osięciny. Po kilku godzinach marszu zajął las na wschód od Osięcin nawiązując walkę z niemieckim 309 pp (pułk piechoty). Pułk ten stanowił boczną kolumnę 208. DP (dywizja piechoty), która zgodnie z rozkazami III KA (korpus armijny) szła z rejonu Radziejowa na Lubraniec. Walka trwała kilka godzin. Niemiecki 309. pp w walkę zaangażował tylko część sił. Pozostała część pułku kontynuowała marsz na Brześć Kujawski. To spowodowało, że OW zagrożony został odcięciem drogi powrotnej, przerwał więc około południa walkę i wycofał się drogami bocznymi w kierunku własnych pozycji w okolicach Brześcia Kujawskiego. Odwrót był jednak bardzo trudny. Zmotoryzowane oddziały niemieckie szły równolegle do wycofującego się OW i zadawały mu straty natarciami ogniowymi. W czasie jednego takiego napadu 2. bateria 48. dal (dywizjon artylerii lekkiej) straciła cały swój sprzęt. OW w obręb własnych pozycji dotarł późnym wieczorem. Przerwanie walk w Osięcinach w południe dnia 10 września potwierdza komunikat informacyjny nr 18. sztabu Armii „Pomorze”, który mówi, że 27. DP weszła w styczność z nieprzyjacielem o godzinie 10:30 a o 12:00 walka została przerwana. Do Osięcin wszedł oddział rozpoznawczy pod dowództwem lejtnanta von Kuczkowskiego i zostały zajęte. W czasie walk pod Osięcinami poległo trzech polskich żołnierzy: Marian Lesowski, Jan Wyczyński i Kazimierz Jakubowski. Pochowani zostali na cmentarzu w Osięcinach. Poległ również jeden żołnierz niemiecki szeregowiec Karl Pieper z obsługi ckm (ciężki karabin maszynowy). Był on pierwszym poległym z 309. pp w kampanii 1939 r. Pochowany został w przydrożnym pasie koło kanału we wsi Samszyce. Po kilku tygodniach został ekshumowany i przewieziony do Niemiec.

űródła:
xxx - Górecki S., Osięciny, wrzesień 1939, Zeszyty Historyczno – Literackie, z. 3, Osięciny 1994.
xxx - Hoffman K., Kirsche P., J.R. 309 marschiert an den Feind, Erlebnisberichte aus dem Polenfeldzuge 1939, Berlin 1940, s. 78-88.
xxx - Rezmer W., Walki w rejonie Włocławka 9-13 września 1939 roku, „Zapiski Kujawsko – Dobrzyńskie”, t. 6, Włocławek 1988, s. 259-283.
xxx - Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa 1968.

Jan Cybertowicz

Bitwa pod Osięcinami 10 września 1939 r.

Fotografie ze zbiorów Janusza Borkowskiego
Zdjęcia przy kościele w Osięcinach oraz koszarów RAD 37 w lesie w Osięcinach